Na łagodnych, malowniczych wzgórzach, wzdłuż potoku Dzianiskiego, po północnej stronie Gubałowskiego Pasma, rozłożył się Dzianisz - wieś licząca prawie cztery wieki i dziś ok. 2000 mieszkańców. Jej nazwa wywodzi się ponoć z wołoskiego zestawienia Dzea-nysz (rzeka w dolinie).
|
Pierwociny osady powstawały na wykarczowanych polanach śródleśnych. Przywilej lokacyjny - pozwoleniem na budowę młyna, folusza i karczmy oraz dwoma łanami pod kościół - od starosty nowotarskiego dostał w roku 1619 Walenty Pietrzykowski „ze swoim potomstwem". Aż do końca XIX wieku wójtostwo dzianiskie przechodziło z rąk do rąk, pozostając jednak we władaniu rodów szlacheckich. Pamiątki po tych czasach to kamienna figura św. Barbary (fundowana przez Barbarę i Józefa Woynarowskich) z 1772 r. oraz kamienne piwnice z kamiennym fundamentem niegdysiejszego dworu.
W dzianiskim dworze, w latach sześćdziesiątych XVIII wieku, przebywali górnicy, z polecenia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego pracujący w masywie Ornaku. Tu mieszkał też baron Kajetan Borowski zwany „diabłem dzianiskim” - tyran dla miejscowej ludności. Od połowy XIX wieku szlacheckie dobra przechodziły w ręce górali. Resztę ziemi i zabudowań sprzedała rodzinie Tylków córka ostatnich właścicieli, w roku 1930. Fundament, piwnice i mur wokół dworskich włości budowane były z miejscowego piaskowca, który - po rozbiórce dworskiego ogrodzenia - używany był jeszcze w podmurówkach domów. Na dworskim fundamencie i podpiwniczeniu z kolebkowym sklepieniem stoi dziś okazałe, drewniane domostwo, a obok niego - rozłupany piorunem potężny jawor. Pamięta on kilka szlacheckich pokoleń. |
Z dzianiskiej góry Ostrysz rozciąga się widok na Tatry, Czarny Dunajec, Kotlinę Nowotarską, nawet na Słowację. Z tras biegowych na Mietłówce, która jest ramieniem Gubałówki sięgającym w stronę Witowa - wzrok sięga aż po Gorce. Pośród stylowych, góralskich chałup z początków wieku, tu i ówdzie ciemnieją smukłe sylwety drewnianych dzwonnic.
Dzianisz co prawda zachował swój rolniczy charakter, ale turysta zawsze znajdzie nocleg w domostwach licznych przysiółków o nazwach dla niewielu już zrozumiałych, jak np. Pindele, Labioki, Świdronie, Śkamrawy, Brzuchacze.
|
